چالش ها و فرصت های اتصال راه آهن ایران به عربستان
تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۳۵۹۳۰
تین نیوز
به منظور استفاده حداکثری از ظرفیت های اقتصادی احیاء روابط ایران و عربستان، ضروری است «تبدیل پروژه احیای روابط به پروسه توسعه روابط در عرصه اقتصادی و زیرساختی» در دستور کار تهران باشد.
به گزارش تین نیوز به نقل از تسنیم، اوائل تیرماه 1402 بود که روزنامه کویتی الجریده[1] در خبری به نقل از جورج مالبرونو، روزنامه نگار ارشد روزنامه فرانسوی فیگارو نوشت که عربستان سعودی از اتصال ریلی به ایران استقبال می کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در خصوص اجرای موفق خط آهن شلمچه به بصره به طول 36 کیلومتر چند ملاحظه جدی وجود دارد. اول اینکه، طبق توافق انجام شده باید مین های کار گذاشته شده در دوران جنگ تحمیلی در مسیر این خط آهن از سوی ایران پاکسازی شود که همین امر سرعت پیشرفت پروژه را کند و هزینه جدیدی به ایران تحمیل می کند. دوم، در بیانیه وزارت حمل و نقل عراق، به صراحت ذکر شده است کهخط راه آهن مذکور، تنها برای انتقال مسافران است و نمی توان از آن برای انتقال کالا استفاده کرد. استدلال طرف عراقی، دور بودن بنادر ایران از این مسیر است. سوم، وجود اراده سیاسی قطعی در طرف عراقی (با در نظر گرفتن همه عوامل منطقه ای و کلیت روابط ایران- عربستان و وضعیت روابط ایران و آمریکا) برای نهایی کردن این پروژه، بسیار ضروری است.
عدم تمایل عراق به تکمیل این پروژه به دلیل تعارض با کریدور شمالی- جنوبی خود (کلان پروژه اتصال بندر فاو از طریق جاده به مرزهای شمالی در مرز ترکیه و سپس اتصال به اروپا موسوم جاده توسعه)، ممکن است چشم انداز اتمام خط ریلی شلمچه- بصره تا پایان سال 2023 را در هاله ای از ابهام قرار دهد. در جمع بندی این بخش می توان گفت حتی در صورت اتصال ریلی شملچه به بصره طبق زمان بندی ارائه شده، حداقل در میان مدت خبری از انتقال کالا از این مسیر نیست و انتقال کالا از ایران به عربستان از طریق خطوط ریلی، ممکن نخواهد بود. در واقع، ماهیت مسافری راه آهن شلمچه به بصره، امکان صدور کالاهای کشورهای عربی- که ممکن است از طریق خطوط ریلی به یکدیگر متصل شوند را از طریق ایران به آسیای مرکزی و قفقاز و سپس اروپا- بلاموضوع کرده است. ذکر این نکته ضروری است که شبکه ریلی سراسری شورای همکاری خلیج فارس که ازعمانآغاز و به اردن ختم می شود، بر روی کاغذ امکان اتصال به عراق و سپس ایران را دارد. همچنین کلان پروژه 17 میلیارد دلاری و 1200 کیلومتری[3] جاده توسعه از مهمترین پروژه های زیرساختی دولت عراق استکه هدف آن ایجاد یک گذرگاه کالا و تجارت بین خلیج فارس و اروپا است و مشارکت ایران در تکمیل این طرح در ضمن اتصال خطوط ریلی کشورمان به جاده های اصلی این طرح، قابلیت عملیاتی دارد.
اتصال ریلی عراق به کویت و عربستانمسئله بعدی در پروژه خط ریلی از ایران به عربستان، اتصال سه کشور عراق، کویت و عربستان است. در نشست مشترک اقتصادی میان عربستان و عراق، طرح های بسیار مهمی از جانب طرف سعودی به بغداد پیشنهاد شد که یکی از آنها، تاسیس راه آهن مشترک میان دو کشور است که از سواحل دریای سرخ آغاز شده و به داخل خاک عراق کشیده خواهد شد. به عبارت دیگر، تا زمان نگارش این یادداشت، عراق به عربستان از طریق خطوط ریلی متصل نیست. به نظر می رسد کویت، بسیار برای اتصال ریلی به عراق مشتاق است؛ زیرا طبق خبر نشریه «الجریده» «دولت کویت حکم موافقت این کشور با عربستان سعودی در مورد پروژه اتصال ریلی بین دو کشور برای حمل و نقل کالا و مسافر را صادر کرده است»؛ اما طرف عراقی به دلیل تاثیر احتمالی منفی اتصال ریلی به کویت بر پروژه فاو بزرگ و جاده توسعه، همچنان ملاحظاتی در این زمینه دارد. باید تاکید کرد به دلیل شرایط جغرافیایی و عدم وجود موانع خاص محیطی، امکان اتصال بین عراق- کویت و عربستان کاملا وجود دارد، اما برداشت متناقض از منافع ملی و درک متعارض- حداقل از جانب بغداد- روند کار را با کندی مواجه کرده است. موضوعی که در پیشبرد پروژه شلمچه به بصره نیز وجود داشته است. به این مانع، باید محیط سیاسی و امنیتی ناپایدار، همراه با فساد گسترده[4] و تنش های قومیِ عراق را نیز اضافه کرد که خطر تضعیف هر پروژه زیرساختی را به دنبال دارد.
در تکمیل باید گفت در حال حاضر، حتی در صورت وجود اراده سیاسی، چشم اندازی برای ارتباط ریلی میان حداقل عراق و کویت وجود ندارد و همین امر نیز تمام پروژه را در چشم اندازی مبهم نگه داشته است. عراق نیز تمایل دارد به تنهایی مسیر ترانزیت انرژی از حاشیه خلیج فارس به اروپا از مسیر عراق- ترکیه باشد و بازیگران دیگر را حذف کند. موضوعی که در مورد ایران، می تواند ارزش کریدور شمال- جنوب را تحت تاثیر قرار دهد.
نکته بعدی، ابهام در سرمایه گذاران خصوصی و دولتی و میزان اعتبار لازم برای این طرح است. البته اصل خبر از جانب یک روزنامه نگار طرح شده، اما در صورت صحت خبر و وجود اراده سیاسی میان 4 کشور، همچنان مشخص نیست این پروژه چگونه، در چه بازه زمانی و با چه مقدار هزینه به سرانجام خواهد رسید. در این زمینه باید به احیای روابط تهران- ریاض به عنوان پیشران اصلی انتشار خبر این پروژه اشاره کرد. در صورت ادامه روند فعلی، به نظر می رسد برای استفاده حداکثری در زمینه اقتصادی از عادی سازی روابط ایران و عربستان، باید «تبدیل پروژه احیای روابط به پروسه توسعه روابط در عرصه اقتصادی و زیرساختی» در دستور کار جدی تهران باشد. اتصال ریلی- حتی در ابعاد مسافربری- و امکان ایجاد مسیر میان کشورهای شرق اروپا، آسیای مرکزی و حتی ترکیه با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از طریق خاک ایران، نه تنها منافع اقتصادی برای کشور به همراه دارد، بلکه در میان و بلندمدت، ایران را در عمل به مسیری امن و سریع برای تجارت، سفر و انتقال کالا تبدیل خواهد کرد.
در تایید گزاره فوق، باید تاکید کرد که هر پروژه ضدایرانی در داخل و خارج از کشور، به نوعی با کریدورهای ارتباطی، پیوند خورده است. هدف نهایی این طرح ها انزوای ایران، عدم توسعه کشور در شرایط فعلی نظام بین المللی (در برابر توسعه در کشورهای همسایه) و ایجاد نوعی خفگی و فرسایش ژئوپلیتیک است. هر اقدام ایران در مقابله با موارد مذکور، باید متضمن در نظر گرفتن نقش آفرینی فعال کشور در مسیرهای ارتباطی منطقه ای و فرامنطقه ای باشد تا هزینه دور زدن ایران و تحمیل عقب ماندگی و عدم توسعه، رقبا را از اقدامات خود بازدارد. تکمیل کریدور شمال- جنوب با محوریت هند و روسیه، نقش آفرینی فعال در طرح های بلندپروازانه چین و اکنون اتصال ریلی به عربستان و سایر کشورهای عربی منطقه، وزن ژئوپلیتیک کشور را افزایش می دهد و حتی در صورت کم اهمیت تر شدن تنگه هرمز برای رقبای منطقه ای ایران و پیدا کردن جایگزین مناسب و امن برای تنگه هرمز توسط آنها، کشورمان می تواند از ابزارهای دیگر خود در تجارت جهانی و منطقه ای استفاده کند.
زمانی «اسرائیل کاتس» وزیر حمل ونقل رژیم غاصب قدس، احیای راه آهن باری و قدیمی از دمشق به مدینه که با فروپاشی عثمانی به خاطره ها پیوست را به عنوان عنصری کلیدی در محور ضدایرانی مطرح می کرد،[5] محوری که از تجارت برای کشاندن عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی به اتحاد نزدیک با اسرائیل استفاده می کند. لذا پادزهر اقدامات محور ضدایرانی، پیوند هرچه بیشتر در عرصه اقتصاد و زیرساخت های ارتباطی میان ایران و کشورهای همسایه است. ایران همچنین می تواند در ازای اتصال ریلی به کویت و عربستان، طرح بزرگ تری را پیگیری کند که همان اتصال ریلی به سوریه است. یعنی مجموعه ای از طرح های ریلی میان ایران و عربستان با حضور کشورهای عربی طرح شود که هم ایران را به سوریه متصل می کند و هم مسیر ایران به عربستان، عملیاتی خواهد شد. برای اجرایی شدن همه این موارد، بیش از هر عامل دیگری، اراده سیاسی سران کشورها و فضای بدون تنش میان آنها لازم است.
[1].https://www.aljarida.com/article/28826
[2]. https://twitter.com/Malbrunot/status/1670789686304833539
[3]. https://www.newarab.com/news/iraq-unveils-17-billion-europe-mideast-transport-project
[4]. https://www.newarab.com/analysis/iraqs-route-development-mega-project-feasible
[5]. https://www.aljazeera.com/opinions/2017/12/24/iran-the-hejaz-railway-and-the-ultimate-deal
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانیدمنبع: تین نیوز
کلیدواژه: بنادر ایران بندر فاو حاشیه خلیج فارس تنگه هرمز شورای همکاری خلیج فارس کریدور شمال جنوب راه آهن ایران و عراق راه آهن شلمچه بصره اتصال ریلی ایران به سوریه خط آهن ایران و سوریه ایران به عربستان کویت و عربستان عربستان سعودی اتصال ریلی کشورهای عربی اراده سیاسی انتقال کالا روابط ایران خلیج فارس خطوط ریلی منطقه ای راه آهن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tinn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تین نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۳۵۹۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
راه‌آهن، لکوموتیو کنسرسیوم را توقیف کرده است/ افغانستان به‌دنبال استفاده از کریدور لاجورد
معاون کنسرسیوم توسعه ریلی با بیان اینکه راه‌آهن لکوموتیو کنسرسیوم ریلی را از یک اردیبهشت توقیف کرده است، گفت: مسئولان هیئت‌حاکمه افغانستان گفتند اگر راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نمی‌خواهد بگذارد کریدور شرق به غرب به بهره‌برداری برسد، از مسیر کریدور لاجورد (یعنی ترکمنستان - دریای خزر- آذربایجان - ترکیه) اقدام به انتقال محموله‌های خودمان به ترکیه خواهد کرد.
جواد طاهرافشار در گفـت‌وگو با ایسنا بیان کرد: اظهارات راه‌آهن درباره بی‌اطلاعی از وارد شدن قطار ترانزیتی به خاک ایران، بیشتر شبیه شوخی است؛ مثل اینکه یک هواپیما وارد کشور شود و سازمان هواپیمایی کشور بگوید من خبر نداشتم و وقتی از یک ایرلاین پرسیدم گفته که هواپیمایی نیامده است. شبکه ریلی کشور ایستگاه دارد و مرز ما مرزبان دارد؛ وقتی قطاری وارد می‌شود صورت‌جلسه شده و بر اساس اعلام سلسله‌مراتب مسئولان کشور این اقدامات انجام شده است.
وی ادامه داد: اگر کنسرسیوم به این شکل که راه‌آهن می‌گوید قطاری وارد کشور کرده بودیم، تا کنون چند بار ما را محاکمه کرده بودند. اما اکنون سرمان را بالا گرفتیم و می‌گوییم که راه‌آهن کشور در بهره‌برداری از کریدورها مقاومت دارد. نقصی متوجه کار ما نیست. نامه‌ها هم موجود است و ما آمادگی کامل برای انتشار مستندات را داریم؛ اینکه حتی شورای تامین به راه‌آهن نامه زده که یک قطار تجاری دارد وارد کشور می‌شود. در عین حال باید توجه داشت که این اولین قطار نبوده که وارد کشور می‌شود و پیش از این ۲۰ قطار وارد کشور شده است. این قطارها با لکوموتیو و واگن کنسرسیوم بوده است.
معاون حمل‌ونقل کنسرسیوم توسعه ریلی در پاسخ به اظهارات راه‌آهن مبنی‌بر اینکه خطوط ریلی اصلاح نشده‌اند، توضیح داد: متولی احداث خطوط ریلی همین خط برون‌مرزی خواف - هرات، راه‌آهن ایران نبوده بلکه معاونت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در وزارت راه بوده است. معاونت ساخت ۱۴ ماه پیش تاییده فنی خط را صادر کرده، یعنی ۱۴ ماه پیش رفع نواقص اولویت‌دار به پایان رسیده است و پس از آن هم از این خطوط بازدید کردند و به آن تاییدیه دادند.
طاهرافشار با بیان اینکه در این ۱۴ ماه هم مدام استاندارد خط در حال بهبود است، افزود: هر ماه قطار از روی این خط اعزام می‌شود؛ ۱۴ ماه پیش اولین قطار از ترکیه روی این خط عبور کرده و به روزنک رفته است؛ زمانی‌که بهره‌برداری از یک خط ریلی به این صورت باشد، نمی‌توان گفت که استاندارد ندارد یا رفع نواقص از آن انجام نشده است. متولی رفع نواقص هم شرکت ساخت است و ما ذیل شرکت ساخت این کار را انجام دادیم و هنوز هم در حال انجام است.
افغانستان خطوط ریلی خود را به کنسرسیوم ریلی ایران واگذار کرده است
وی خاطرنشان کرد: ما با ترکمنستان و ترکیه هم خط مشترک داریم. آیا راه‌آهن ایران به خطوط این کشورها هم تاییدیه فنی داده است؟ وضعیت خطوط ریلی کشور افغانستان به راه‌آهن ایران ارتباطی ندارد و از نقطه صفر مرزی به افغانستان مربوط است. افغانستان هم این خطوط را به کنسرسیوم ریلی ایران واگذار کرده است؛ کنسرسیوم توسعه ریلی تا پنج سال بهره‌بردار خطوط ریلی در افغانستان است و انتقال بار و ناوگان از هر کشوری باید با ما هماهنگ شود، چون مسئولیت کامل خطوط ریلی در افغانستان به ما سپرده شده است.
معاون حمل‌ونقل کنسرسیوم توسعه ریلی بیان کرد: اگر راه‌آهن نگران است که خط ایمنی نداشته باشد، باید از آنها پرسید که آیا لکوموتیو، واگن و پرسنل از راه‌آهن ایران است که نگران ایمنی آن باشند؟ به فرض اگر خط ناامن باشد و امنیت در افغانستان وجود نداشته باشد، خود کنسرسیوم ریلی لکوموتیو و واگن گذاشته است و از خدمات و تعمیرات راه‌آهن استفاده نمی‌کند؛ تمام هزینه‌های این اتفاق را بخش خصوصی می‌دهد، با دستور نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان و دستور مستقیم وزیر راه و شهرسازی و با حمایت شورای عالی امنیت ملی این اتفاق افتاده است.
طاهرافشار درباره اظهارات راه‌آهن مبنی‌بر اینکه کنسرسیوم توسعه ریلی هنوز تشریفات گمرکی را برای ترانزیت کالا صورت نداده است، گفت: ناظر کل گمرکات استان خراسان هفته گذشته در مصاحبه‌ای عنوان کرد که تا الان تمامی قطارها با انجام تشریفات گمرکی و هماهنگی قبلی بوده و از الان به بعد هم با هماهنگی انجام می‌شود و توسط استاندار خراسان رضوی هم از قبل ورود این قطار را اطلاع داده بود. بنابراین ما تشریفات گمرکی را انجام داده و می‌دهیم.
راه‌آهن لکوموتیو کنسرسیوم ریلی را توقیف کرد
وی در پاسخ به اینکه در حال حاضر موانع عبور بار افغانستان از خاک ایران در شرایطی که راه‌آهن ابراز موافقت کرده، چیست؟ گفت: راه‌آهن لکوموتیو کنسرسیوم را بدون دلیل و بدون اینکه بدهی و نقصی داشته باشد، از یک اردیبهشت توقیف کردند، یعنی آن را متوقف کردند، آن هم در حالی که این توقیف نه حکم قضایی و نه حکم راه‌آهن را دارد، آن هم در شرایطی که ما کار برون‌مرزی می‌کنیم.
معاون حمل‌ونقل کنسرسیوم توسعه ریلی بیان کرد: این لکوموتیو هم وظیفه رفع نواقص برون از کشور را داشته و هم وظیفه ادامه احداث این خط ریلی (قطعه چهار خطر ریلی ایران - افغانستان) را بر عهده داشته است. راه‌آهن با این کار، پروژه تکمیل خطوط برون‌مرزی را هم متوقف کرده و منافع ملی کشور را به بازی کرده است. راه‌آهن مدام مصاحبه می‌کند که با عبور بار افغانستان موافقت کرده است، اما لکوموتیو را به ما برنمی‌گرداند.
بیشتر بخوانید کشورهای همسایه، ایران را در ترانزیت دور می‌زنند کنسرسیوم هنوز تشریفات گمرکی قطار ترانزیتی افغانستان - ترکیه از خاک ایران را انجام نداده استطاهرافشار با بیان اینکه ما آماده ارائه تمام مستندات به رسانه‌ها هستیم، گفت: راه‌آهن در کشور حکومت نظامی راه انداخته و هیچ‌کدام از شرکت‌ها جرات اظهار نظر ندارند. اینکه صدای کنسرسیوم هم درآمده به این خاطر است که حوزه فعالیت ما از نقطه صفر مرزی به خارج کشور است. همان بلایی که سر راه‌آهن برون‌مرزی شلمچه - بصره آمد و با حذف بخش خصوصی، کشور را از بهره‌برداری از آن کریدور محروم کرد، اکنون در راه‌آهن خواف - هرات هم در حال رخ دادن است.
وی بیان کرد: ما آخرین تاییدیه خود را از وزارت راه، دو هفته پیش گرفتیم و معاونت حمل ونقل وزارت راه دستور دادند که به‌دلیل منافع ملی، این قطار تجاری را به داخل منتقل کنید و به همین دلیل هم ما اقدام به این کار کردیم. اما بعد از تکذیب راه‌آهن ایران که قطاری وارد کشور نشده، راه‌آهن افغانستان اعتراض کردند و تجار این کشور هم نگران شدند که این قطار کجاست.
کریدور لاجورد باعث حذف جمهوری اسلامی از معادلات ترانزیتی منطقه می‌شود
معاون حمل‌ونقل کنسرسیوم توسعه ریلی ادامه داد: بعد از آن هم مسئولان هیئت‌حاکمه افغانستان خیلی واضع و بدون تعارف گفتند اگر راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نمی‌خواهد بگذارد کریدور شرق به غرب یا جاده ابریشم به بهره‌برداری برسد، ما از مسیر کریدور لاجورد (یعنی ترکمنستان - دریای خزر- آذربایجان - ترکیه) اقدام به انتقال محموله‌های خودمان به ترکیه می‌کنیم؛ در حالی که این کریدور باعث حذف جمهوری اسلامی از معادلات ترانزیتی در منطقه خواهد شد.
طاهرافشار با بیان اینکه وزارت راه قبلا طی یک نامه کتبی مسئولیت ترانزیت با افغانستان را به کنسرسیوم ریلی واگذار کرده بود، گفت: راهبری کنسرسیوم ریلی با وزارت راه است و ذیل سیاست‌های وزارت راه و نظارت نماینده ویژه رئیس‌جمهور در افغانستان کار می‌کند و خودش سیاست‌گذار نیست. ما با هماهنگی کامل شورای عالی امنیت ملی برای بهره‌براری از کریدورها فعالیت می‌کنیم.
وی در پاسخ به اینکه چرا با گذشت یک هفته، مشکل عبور کالای افغانستان به ترکیه حل نشده است، بیان کرد: متاسفانه این اتفاقات زمانی افتاد که وزیر راه، آقای کاظمی قمی (نماینده ویژه رئیس‌جمهور در افغانستان) و رئیس‌جمهور خارج از کشور بودند و پیگیری‌ها طول کشید؛ اما ما در حال پیگیری هستیم و طی امروز و فردا این موضوع حل خواهد شد.
انتهای پیام
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است